Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı Nerede, Kime Ait, Tarihçesi!

Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı’nın konumu ve tarihine gelince; İstanbul Boğazı'nın Anadolu yakasında Beykoz Anadoluhisarı ile Kanlıca arasında yer alır. 

Boğaz kazası ile gündeme gelen Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı, önemli bir tarihi geçmişe sahip. Körfez Cad. No:53 Ada 66 / parsel 8 adresinde konumlanan Yalı’nın Üslubu: Ahşap – Bağdat tarzıdır. Yüzölçümü olarak arsası 1330 m2, Binanın: tabanı 375 m2  ve  (kagir) mutfak 25 m2'ye  sahip.

Yalının ilk binası XVIII.Yüzyıl sonu; bugünkü binası XIX. Yüzyılın ilk yarısı yapılmıştır. Ön ve kuzey cepheleri – çürümüş olduğu için – 1978 -1980 yılları arasında Anıt ve Çevre Koruma Vakfı’nın (Taç Vakfı) teknik sorumluluğunda Anıtlar Yüksek Kurulu izni ile aile tarafından yenilendi.
Hekimbaşı Salih Efendi yalıyı XVIII. Yüzyıl başında iki oda bir sofadan oluşan küçük bir yapı olarak satın aldı ve ilave inşaatlarla büyüttü. Yalının, kuzey kısmı selamlık, güney kısmı ise harem olarak inşa edildi.

Günümüzde düğün, konser ve benzeri etkinliklere ev sahipliği yapan Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı,  boğazdan geçen geminin çarpması sonucu büyük zarara uğradı.

Bir dönem popüler olan Binbir Gece dizisinde de kullanılan yalıda son olarak 'İstanbul Kırmızısı' filminin çekimleri yapılmıştı. 

Gemi kazası sonrasında  zarara uğrayan  Yalı ile ilgili konuşan ve 'İnsanın içi acıyor' diyen tarihçi ve seyahat seyahat yazarı Saffet Emre Tonguç, Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı'nın Boğaz'ın en güzel yalılarından birisi olduğunu ve yalının böyle bir kazaya kurban gitmesinden üzüntü duyduğunu kaydetti.

Yalı’ya ismini veren Hekimbaşı Salih Efendi'nin, Osmanlı Devleti'nde açılan ilk tıp okulundan mezun, üç sultanın doktorluğunu yapmış çok önemli bir isim olduğunu vurguladı.
Öte yandan Saffet Emre Tonguç, "Bunların içinde 2. Mahmud ve 1. Abdülhamid de var. Salih Efendi, Sultan 1. Abdülmecid 1861 yılında tüberkülozdan öldüğünde saray başhekimiymiş" dedi.

Sultan Abdülmecit'in Hekimbaşılığı'na getirilmiş olan Salih Efendi otlardan ve çiçeklerden yaptığı ilaçlarla tanınmakta idi. Hekimbaşılığı unvanı ise, bugünkü Sağlık Bakanlığı’na denk gelmekte.

Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı Nerede, Kime Ait, Tarihçesi!

Boğaz'da yaşanan gemi kazasında büyük  zarar gören Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı, tarihçesi ile yeniden gündeme geldi. Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı nerede, kime ait Salih Efendi Yalısı’nın tarihçesi ne zaman inşa edildi, kime ait?

Yalının günümüze kadar ulaşan harem kısmı ise Payidar hanımın ölümünden sonra en küçük kızı Sakibe hanıma geçmiş ve onun varisleri tarafından günümüze kadar korunmuştur.
 

Yalının direkler üzerindeki bölüm Hekimbaşı’nın ortanca kızı Meliha hanım tarafından 1947 yılında satılmış. 

Yalının ön cephesi ise, çürüdüğünden 1978 yılı yazında Taç Vakfı'nın teknik sorumluluğunda yenilendi.

Öte yandan 1980'li yıllarda, denize doğru kayma gösteren yalının önüne, boydan boya, dokuz adet ayağın üzerine bir rıhtım inşa edildi.

Yalının Selamlık kısmı Hekimbaşı'nın ölümünün ardından, hissedarları tarafından satılmış ve yerine modern bir yalı inşa edilmiş.

Yalıda yer alan büyük botanik bahçesi Hekimbaşının büyük kızı Übeyde’ye kalmış, ve varisleri bahçeyi 1966 yılında satmıştır.

Hekimbaşı Salih Efendi, Sultan II. Mahmut zamanında açılan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin ilk mezunları arasında yer almaktadır.
Yalı, 1850 tarihlerinde harem ve selamlık olarak yapılmış ancak, günümüze yalnızca harem kısmı ulaşmıştır.

Hekimbaşı Salih Efendi 1866 yılında Galatasaray'da gerçekleştirilen uluslararası karantina toplantısına başkanlık yapmıştır.

Yalının orta katında ön misafir odasında, bahsi geçen kongrenin otuz üç kişilik üyelerinin birlikte çekilmiş bir fotoğrafı yer almaktadır. Öte yandan, bahsi geçen resmin bulunduğu odadaki ve yalının diğer bölümündeki yer alan bütün eşyalar Salih Efendi zamanından kalmadır.